Malaria is een tropische moordenaar

Ondanks alle inspanningen eist de tropische ziekte malaria nog steeds zijn tol, vooral in tropische gebieden. De naam malaria is afgeleid van het Italiaanse "mala aria" wat slechte lucht betekent. Deze benaming werd vroeger gegeven aan mensen die een aandoening opliepen als ze 's nachts in moerassig gebied liepen.

Nog steeds vallen er ieder jaar meer dan 400.000 doden. De preventie is afgelopen jaren wel veel beter geworden, maar hierin valt nog veel te verbeteren. Malaria ontstaat in stilstaand zoet water. Hierin leggen plasmodium parasieten (meerdere soorten parasieten) hun eitjes, nadat ze al eerder de ziekte overgebracht hebben gekregen door malariamuggen. De ziekte wordt veroorzaakt door het vrouwtjes van de Anopheles mug. Maar ook vervuild water in sloppenwijken zijn ware kweekvijvers voor de malariamug. In de Tweede Wereldoorlog waren hier ook nog malariabesmettingen te betreuren en n 1970 werd Nederland malariavrij verklaard. Malaria komt hier nu alleen nog voor bij mensen die deze ziekte hebben opgelopen in de (sup)tropen hebben opgelopen. Dit gaat om een paar honderd mensen op jaarbasis.

Malaria is gelukkig al ver teruggedrongen, maar om deze ziekte op termijn de baas te kunnen worden is de Wereld Malaria Dag in het leven geroepen en dat is 25 april. Op deze dag is ieder jaar veel aandacht voor deze ziekte. Wist u bijvoorbeeld wel dat er iedere minuut een kind sterft aan malaria?

Bijna de helft van de wereldbevolking woont in (tropische) gebieden waar malaria heerst. Als een besmette malariamug een mens steekt dan komen plasmodium-kiemen in het bloed terecht. Deze kiemen ontwikkelen zich in de lever tot wel 30.000 parasieten en infecteren de rode bloedcellen. Terwijl bloedcellen uiteenvallen dringen de parasieten steeds weer nieuwe cellen binnen. En deze cyclus kan zich telkens opnieuw herhalen als een gezonde mug een mens prikt die besmet is. Deze mug zuigt weer bloed op met parasieten, zodat de besmetting weer opnieuw kan plaatsvinden. Het is echter wel zo dat de mensen die leven in deze gebieden een bepaalde mate van immuniteit hebben opgebouwd, al hebben (kleine) kinderen deze immuniteit nog niet. Het spreekt natuurlijk voor zichzelf dat buitenlandse toeristen deze immuniteit ook niet hebben, dus zijn kinderen en buitenlandse toeristen nog meer kwetsbaar.

Toeristen die afreizen naar dit soort gebieden kunnen preventief wel het een en ander doen voordat ze vertrekken. Denk hierbij aan preventieve medicatie (malariaprofilax). Laat u tevens voorlichten bij uw huisarts. Eenmaal aanwezig op uw reisbestemming kunt u ook bedekkende kleding dragen na zonsondergang. Hang een klamboe (muskietennet) op rondom het bed waarin u gaat slapen en smeer u bij voorkeur in met een anti-muggenspray met de werkzame stof DEET.

Eenmaal besmet duurt het gemiddeld 10 tot 14 dagen voordat de eerste ziekteverschijnselen optreden, zoals hoofdpijn, koorts, spierpijn en koude rillingen, vaak voorafgegaan door een grieperig gevoel. Maar er zijn malariagevallen bekend dat er pas na maanden tot jaren ziekteverschijnselen optreden. Bij cerebrale malaria sterft 95% van de mensen als ze niet behandelt worden en als ze wel behandelt worden sterft nog zo'n 20% van de mensen. 90% van de doden vallen in Afrika, dus daarin valt nog een wereld te winnen. Ongeveer 6% van de doden vallen te betreuren in Zuidoost-Azië. In 2015 zijn er 438.000 doden gevallen en zo'n 300.000 slachtoffers waren jonger dan 5 jaar. In 2015 waren er zo'n 214 miljoen nieuwe malariagevallen, dus deze tropische massamoordenaar is nog lang niet de wereld uit. Maar niet alle malariagevallen worden gemeld. Gemiddeld krijgen 300 tot 500 miljoen mensen ieder jaar malaria, al stellen experts dat deze schatting zelfs nog aan de lage kant is.